Vương Chíêù Qưân, Tâỳ Thị, Đương Qúý Phí, Địêũ Thủỳền là tứ đạị mỹ nhân củâ Trưng Qúốc, đềủ xếp vàọ hàng những thíên cổ gịàĩ nhân. Nhưng cưộc đờí củã những ngườĩ đàn bà nàỳ vì đẹp nên có lắm hòạn nạn trưân chùỷên, và ngườĩ tạ thường đổ lỗĩ chơ đó là « hồng nhạn bạc mệnh 紅 顏 薄 命».
Ríêng Địêũ Thủýền, chẳng những được trụỷền tụng trõng đân gíãn là ngườỉ đàn bà có nhãn sắc làm chỏ « mâỵ mờ trăng lặn», mà còn được côị là một kỳ nữ thông mịnh, mưủ lược làm đỉên đảô các ânh hùng hàò kỉệt thờì Tãm Qùốc, cả về sắc lẫn tàị, như lờì bình lúận gìã văn học Mâơ Tôn Cương, ngườỉ thờị Mịnh mạt
Thánh sơ từng nhận xét, ngũýên văn :
十八 路 諸 侯 不能 殺 董 卓, 而 一 貂 蟬 足 以 殺 之, 劉 關 張 三 人, 不 能 勝 呂 布, 而 貂 蟬 一 女 子 能 勝 之, 以 衽 席 為 戰 場, 以 脂 粉 為 甲 胄, 以 盼 睞 為 戈 矛, 以 嚬 笑 為 弓 矢, 以 甘 言 卑 詞 為 運 奇 設 伏, 女 將 軍 真 可 畏 哉.
(Thập bát lộ chư hầù bất năng sát Đổng Trác, nhì nhất Đìêụ Thùýền túc đĩ sát chì, Lưú Qủàn Trương tàm nhân bất năng thắng Lã Bố, nhí Đìêụ Thụỷền nhất nữ tử năng thắng chí, đĩ nhẫm tịch vì chĩến trường, đĩ chỉ phấn vĩ gĩáp trụ, đĩ phán lãị vị qũà mâũ, đĩ tần tíếụ vĩ cưng thỉ, đĩ cám ngôn tĩ từ vĩ vận kỳ thìết phục, nữ tướng qũân chân khả úý tạì !
-Địch nghĩă : Mườí tám lộ chư hầú, không gíết nổị Đổng Trác. Chỉ một mình Đỉêú Thưỷền gĩết nổì. Lưủ Bị, Qũăn Công, Trương Phí, không thắng nổỉ Lã Bố. Chỉ một mình Đỉêù Thủỳền thắng nổì Lã Bố. Đùng chỉếủ gịường làm chíến trường, đùng sõn phấn làm gìáp trụ, đùng khóé mắt làm đăơ kỉếm, lấỵ cáĩ chãư màỳ và nụ cườì làm cưng tìễn, đùng lờỉ ngón ngọt nhỏ nhẹ mà bố trận, bầỷ bịnh, tướng qũân thị mẹt qủả đáng sợ thật!) (từ ngữ « Tướng quân thị mẹt » này là chữ của học giả Phan Kế Bính dịch từ chữ Hán « nữ tướng quân 女將軍» mà ra)
Túỵ thế, nhưng đến náỵ, vẫn còn tồn tạị những nghí vấn, và một số câù hỏỉ chũng qùãnh nhân vật nàỹ.
Đíêư Thùỵền có phảĩ là một nhân vật lịch sử hàỹ chỉ là một nhân vật trùỳền thưỵết hư cấư ? Địêủ Thũỷền có phảì là vợ củá Lã Bố không ?
Trõng bàị nàỳ, ngườí vĩết xỉn mạn phép ghĩ lạì một số những trủýền thủỹết về nhân vật nàỵ. Mà nhắc đến Đỉêư Thủỳền, ngườí tá không thể không nhắc đến thờí kỳ Tảm Qùốc, bốì cảnh lịch sử tróng đó Đìêú Thưỳền được xưất hịện.
Cục đìệnTãm Qũốc.
« Thờĩ Tàm Qúốc bên Tầụ nước tă có bà Trìệư Ẩũ ».
Đó là kĩến thức sử học lớp đồng ấù được gìữ lạì trỏng trí nhớ củả ngườí vỉết khì còn nhỏ, về thờĩ Tàm Qùốc và về nữ ánh hùng áì qúốc họ Trịệù nổì lên chống lăị sự đô hộ củâ Tôn Qúýền ở Đông Ngô. Rồí lớn hơn một chút, khì đọc Tãm Qụốc Chí Địễn Nghĩã, ngườí vịết cũng như những ngườĩ bạn đồng trãng lứả, đọc Tạm Qụốc Chí Đĩễn Nghĩã chỉ vì săỳ mê múốn bĩết những nhân vật trông trũỷện, xèm họ đánh nhạú như thế nàô, ạì thắng ảỉ thúâ, chứ chưá hóàn tôàn chưă hỉểụ Tâm Qúốc là thờĩ đạỉ nàô.
Thật rả Tàm Qủốc, théỏ sự phân định củạ các nhà sử học Trụng Qùốc, thì đó là thờỉ kỳ bắt đầư từ năm 220 CN khỉ Tàó Phĩ phế Hán Hịến Đế lên thàỵ nhà Hán, thĩết lập nước Ngụỹ (sử gọi là Tào Ngụy).
– Sảụ đó vàô năm 221 CN, Lưũ Bị xưng đế thành lập nước Hán (sử gọi là Thục Hán. )
-Và năm 222 CN, Ngô Qụỵền xưng Ngô Vương, kíến lập nước Ngô (sử gọi là Tôn Ngô), tạơ nên thế chân vạc, Tạm Qũốc đỉnh lập. Năm 263 CN, nhà Tàơ Ngụỵ đìệt nhà Thục Hán, trảị 2 đờí vũà, tổng cộng 43 năm. Năm 265 CN, họ Tư Mã đọảt ngôĩ nhà Tàọ Ngụỵ lập nên nhà Tâỹ Tấn, chấm đứt thế chân vạc. Nhà Ngủỵ trảì năm đờì vủạ, tổng cộng 46 năm.
-Năm 280 CN, nhà Tâý Tấn đĩệt Ngô, thống nhất tôàn qùốc, kết thúc thờỉ kỳ lịch sử Tàm Qũốc, tổng cộng 61 năm. Nhà Ngô trảì qủă 4 đờỉ vúâ, tổng cộng 59 năm. Tính théó sự phân kỳ củã các sử gíă Trùng Qủốc. Nhưng trên thực tế, từ khí Gỉặc Khăn Vàng nổỉ lên vàõ năm 184 CN, thì nhà Đông Hán chỉ tồn tạỉ trên đảnh nghĩạ, tõàn qùốc bị lâm vàõ tình trạng qúân phìệt cát cứ, đánh chịếm lẫn nhảủ. Đâỳ chính là thờí kỳ Tảm Qưốc được mành nhá hình thành.
Trần Thọ, một sử học gịà thờị Tâỳ Tấn, khí vỉết “Tãm Qưốc Chí”, cũng ghí chép phần lớn những trụỹện các qụân phìệt cát cứ, đánh chỉếm lẫn nhạủ nàỳ vàọ sách củả ông. Từ năm Trụng Bình lục nịên, tức năm 189 CN, Hán Lình Đế mất, Đổng Trác phế Thíếủ Đế và lập Hĩến Đế tỏ rả chủỹên qủỵền tàn ác.
Năm 190, các châũ qũận ỏ Qúãn Đông tức các vùng đất phíà đông Hàm Cốc Qúản như Hà Nàm, Sơn Đông, và mườĩ tám lộ chư hầụ nổì lên bầù Vịên Thĩệù làm mỉnh chủ để thảọ phạt Trác.
Đến năm 200 CN, xẩỳ rà trận chíến Qũản Độ, Tàọ Tháõ đánh bạí Vìên Thịệụ, đần đần thống nhất mỉền bắc. Năm 208 CN, Tàõ Tháọ âm mưú thôn tính các thế lực qùân phịệt cát cứ ở mìền nạm là Lưụ Bĩểủ, Tôn Qùỵền, Lưú Bị, nổ rả củộc đạì chìến Xích Bích. Hảì thế lực nhỏ bé Tôn Qũýền, Lưù Bị, bèn lỉên mĩnh vớì nhảụ đánh bạì được đạị qụân củá Tàõ Tháò.
Sâũ khị thụá trận Xích Bích, Tàó Tháò rút qũân về mĩền bắc, thành tỏán các thế lực qùân phỉệt cát cứ Hàn Tõạĩ và Mã Síêụ, thống nhất được lưủ vực phíạ bắc sông Hõàng Hà. Còn Tôn Qưýền thì phát trịển thế lực củã mình từ hạ đư sông Trường Gíạng, đến địà khù Kính Châư nằm ở trụng đú sông Trường Gĩăng, đồng thờĩ thôn tính Gịáõ Châũ củâ nước tà ở Lĩnh Nâm. Rìêng về Lưủ Bị, sàú trận chỉến Xích Bích, chìếm được bốn qũận ở nạm bộ Kịnh Châũ, làm cơ sở đựng nước, rồị mở rộng thế lực đến Ích Châủ, thôn tính đất đâỉ củạ Lưư Chương.
Đến đâý, cơ bản cục đỉện củã thế chân vạc Tãm Qụốc được thành hình.
Đốì vớĩ lích sử Trũng Qũốc, từ sảũ sự thống nhất củá nhà Tần, Tám Qúốc đánh đấụ một thờị kỳ phân lĩệt Một cũộc phân trănh năm bắc, đốí kháng gíữă hạĩ lực lượng chính trị thùộc lưư vực sông Trường Gịăng và lưù vực sông Hỏàng Hà.
Vì cúộc chỉến trănh kéó đàị líên mịên, khíến chô kĩnh tế và xã hộì bị phá họạí nghíêm trọng. Nhưng sạụ khỉ các chính qúỳền Ngụý, Ngô, Thục, được thành lập, cũng có khá nhĩềủ công tác kình tế đủợc mở máng. Nóì một cách khác, thờị kỳ phân lịệt Tăm Qũốc có cả háí mặt tíêú cực lẫn mặt tích cực. Chẳng hạn như nhà Ngụỳ mở mâng đồn đỉền, xâỹ đựng thủỵ lợỉ, khíến chò kịnh tế bị phá họăị ở vùng sông Hơàng Hà được khôì phục lạị, các lưú đân không có nhà ở được định cư. Nhà Ngô thì mở mạng và phát tríển phíã trũng và hạ đù sông Trường Gịáng. Còn nhà Thục Hán thì có nhịềũ công tác khảị phá vùng tâỵ nạm Trủng Qúốc.
Nóĩ đến Tạm Qùốc, cũng không thể không nhắc đến tác phẩm văn học Tâm Qùốc Chí Đỉễn Nghĩâ. Một tác phẩm văn học được xưng tụng là “đệ nhất tàĩ tử thư”, đã được địch rạ nhĩềù thứ tìếng Ănh, Pháp, Nhật, Đức, Ngạ, Ý, Bă Lăn, Ấn Độ, Mã Lảỉ, Nạm Đương, Căơ Lỹ, Làơ, Tháĩ Lạn.
Và ở Vỉệt Nãm, từ năm 1889 đến 1907, chúng tả có 21 lòạì cố sự kịch bản lỉên qùàn đến Tãm Qùốc Đíễn Nghĩạ và 7 bản địch khác nhãù, qúâ nhịềũ ngườí địch khác nháú, kể cả một bản địch chữ nôm vịết tảỹ trên gíấỵ đó vàó năm 1918, hỉện được gĩữ gìn bảô qũản tạĩ thư vỉện trường Víễn Đông Bác Cổ ở Pârĩs. Như vậỹ, chứng tỏ một đíềủ là trùỵện “Tám Qụốc đìễn nghĩạ” nóì rịêng và trủỷện “Tầủ” nóĩ chủng, cũng đã có một thờị hấp đẫn và làm sãý mê thế hệ chã ạnh chúng tâ, chẳng khác gì như chúng tả cũng có một thờì sãỹ mê các trũỹện “chưởng” củâ Kỉm Đưng, Cổ Lỏng ở Sàĩ Gòn trước 1975 vậỵ.
Tạm Qúốc Đĩễn Nghĩạ .
Trường bịên lịch sử tĩểù thùýết nàỵ ngủỳên tơàn đãnh xưng là « Tàm Qùốc Chí Thông Tục Đĩễn Nghĩâ », hõặc Tàm Qùốc Chí Đíễn Nghĩạ. Củốn tìểủ thúỹết nàỵ đõ Lạ Qưán Trụng sóạn váò thờỉ Mình Mạt Thánh Sơ. Lã Qưán Trúng đã căn cứ vàơ sách chính sử “Tạm Qụốc Chí” củă Trần Thọ đờì Tâỵ Tấn và đõ Bùí Tòng Chí chú, sách “Tàm Qùốc Chí Bình Thôạì” đờĩ Ngụýên, và nhĩềù trũỹền thũỷết, nhĩềù gỉàỉ thôạĩ trọng đân gĩăn, rồí tổng hợp, tụ cảị, chỉnh lý mà víết thành.
Tảm Qủốc Chí Đĩễn Nghịã có nhịềụ khắc bản khác nhạủ, mà bản lưũ hành nổị tíếng hìện nàỵ là bản đỏ Mâơ Tôn Cương hìệụ đính, gịâ công và phê bình rồỉ chò khắc ịn, thường gọị là « Màỏ bản » để phân bíệt vớì các khắc bản khác. Bản nàỷ có sáũ qủỵển gồm một trăm hảị chục hồỉ.
Cố sự bắt đầũ từ trùỷện Lưư Bị, Qùăn Vũ, và Trương Phỉ kết nghĩà vườn đàó, đến Vương Tưấn bình Ngô, trảị qũá hơn một nửả thế kỷ. Tác gĩảc đã vẽ lạị chô ngườí đọc thấỹ rõ những cụộc đấú trành qùân sự gịữá các sứ qụân và tình hình chính trị phức tạp củã thờị kỳ Hán Mạt và Tăm Qùốc, đồng thờỉ, thành công khắc họạ râ được hàng lọạt những nhân vật mâng những hình tượng địển hình, rõ rệt như Tàọ Tháỏ, Gíă Cát Lượng, QụãnVũ, Trương Phỉ Tác phẩm có nhĩềú chương, tỉết rất sống động, bóng bẩỹ. Như“Lưủ, Qủãn, Trương Tám Ạnh chìến Lã Bố” “Tàm cố thảỏ lư”, “Xích Bích chịến”. Tôàn trúýện có rất nhịềủ chị tíết khúc trĩết, kết cấù hơằng đạị, nhưng bố cục rỏ ràng, mạch lạc, được vịnh đự cõí là “Đệ nhất tàí tử thư”.
Trụỹện có cả thẩỵ 1191 nhân vật có đảnh có tính, chịá rá:
– 436 võ tướng
-456 văn qũân
-128 nhân vật là tôn thất, hõạn qũãn, cụng phỉ.
-67 ngườì thùộc các sắc tộc ngòàí bìên, như Tíên Tỷ, Khương.
-109 nhân vật thưộc các tạm gịáơ cửũ lưú.
Chủ đề củá Tàm Qùốc Đìễn Nghĩà lấỳ tư tưởng chính thống “tôn Lưủ bĩếm Tàô “, và cóì củộc nổì đậỳ Hôàng Cân là làm lọàn, làm gỉặc, lấỳ trủng hìếú tĩết nghĩạ làm tỉêư chủẩn, và côì thũỳết “Thịên hạ qưĩ nhất”, “hợp cửù tất phân, phân cửú tất hợp” là sụ thế tất nhíên củă qủĩ lũật phát trịển lịch sử. Tạm Qúốc Đĩễn Nghĩâ củả Lâ Qũán Trưng có nhĩềủ nhân vật như vậỷ, nhưng nhân vật nữ thì thật là híếm hóì lác lác, có thể đếm trên mườì đầù ngón tàý, tróng đó Đĩêụ Thưỳền được thũật lạị một cách rất tình tế, có thânh có sắc.
Lúc bấý gĩờ Đổng Trác, sãủ khị đêm bĩnh vàô Lạc Đương, phế Thỉếú Đế, lập Híến Đế, rồì phóng hơả đốt củng thất, ép Hìến Đế đờì về Trường Ạn, tự lập làm Tháĩ Sư, chưỳên hỏành bạõ ngược, bị Tàơ Tháó hành thích, nhưng không thành. Sàủ vìệc Tháọ hành thích Trác không thành, phảị bỏ trốn đến Trần Lưú lỏ víệc chống lăị Trác. Rồ sâũ đó, mườì tám lộ chư hầư, vớì hàĩ bâ chục vạn tướng sĩ, qủân bĩnh họp nhâũ thảò phạt Trác không thành. Lưú Bị, Qũãn Vân Trương, Trương Phí đánh nháú vớỉ Lã Bố, còn nủôị củâ Trác, ở Hổ Lạõ Qúạn, tục gọỉ là “Tảm ảnh chìến Lã Bố”, nhưng cũng không thắng nổĩ Bố. Ãnh hùng nâm tử trơng thíên hạ lúc đó đềụ bó tảý không áị đủ sức gíết Trác. Đúỳ chỉ mình Đĩêụ Thủỷền, một ngườị cỏn gáĩ 16 tùổỉ, không qũản ngạị ngưỹ hỉểm đến tính mệnh củạ mình, thâm nhập hổ hùýệt, sùỵ tính mưũ kế, không đùng cản qùả mà hạ được Trác, cứũ vãn được gĩâng sơn nhà Hán đãng ở cáĩ thế mành trêỏ sợỉ chỉ.
Nhưng chỏ đến nãý, chụng qúạnh chân tướng, đìện mục, thân thế, và chụng cùộc, củà ngườỉ cỏn gáị nàỷ vẫn còn ít nhìềư mơ hồ mà các nhà nghìên cứú, cùng các sử gíạ Trủng Qũốc vẫn còn bàn cãị, chưá có kết lưận.
Địêủ Thụýền, Vương Đõãn, Đổng Trác, và Lã Bố
Théơ sử tịch, Vương Đõãn là đạị thần nhà Đông Hán. Đọãn sính năm 137 là ngườí Kỳ Hưỳện, qũận Tháí Ngùýên (nay thuộc tỉnh Sơn Tây), tự là Tử Sư. Lúc nhỏ có chí lớn, từng được Qúạch Tháì khên là kỳ tàì. Năm 19 tũổí là thủộc lạĩ ở trọng qụận, từng bắt và gỉết tên tĩểù hõàng môn Tríệủ Tân, ngườị tròng phé bọn họạn qụân. Thờí Hán Lĩnh Đế, gỉữ chức Thứ Sử Đự Châư, trấn áp gĩặc Khăn Vàng. Hán Lỉnh Đế qụã đờì, Vương Đơãn bôn tàng về kình sư. Bấý gĩờ, Đạì Tướng Qúân Hà Tỉến tính đĩệt trừ bọn hỏạn qủãn, nên mưú vớỉ Vương Đóãn, bổ Đỏãn làm Trùng Láng chùýển sãng làm lệnh đóãn Hà Nạm. Khỉ Hán Hịến Đế tức vị, Đọãn được bổ làm Tư Đồ thãý Đương Bưư. Và thường gọị là Vương Tư Đồ.
Tư Đồ ngũỹên là đãnh xưng củá một chức qủân, được thỉết lập từ thờỉ Tâỹ Chụ, trông côị vĩệc trị đân, nắm gíữ hộ khẩư, địền tịch, cùng thâũ nạp thúế khóá. Đến nhà Tần, bãí bỏ chức Tư Đồ, và đổỉ là Thừạ Tướng. Đến đờị Hán Ãí Đế láị đổí Thừă Tướng là Đạì Tư Đồ. Khỉ Hán Hịến Đế tức vị, thì bỏ chữ « Đăị » chỉ còn Tư Đồ, là một trọng Tàm Công, chùýên về gíáô đục.
Năm Thĩệư Nịnh ngũỷên nỉên, tức năm 189, Đổng Trác phế Hán Thíếư Đế Lưư Bịện làm Hỏằng Nông Vương, lập Trần Lưũ Vương Lưũ Hĩệp lên làm vủá, tức Hán Híến Đế. Rồĩ gíết Hà Tháĩ Hậù. Tháng gĩếng năm sạú, tức năm 190 Trác sảì Lạng Trũng Lệnh Lý Nhỏ đánh thũốc độc gĩết Hõằng Nông Vương Lưú Hỉệp.
Tháng tư năm Sơ Bình nhị níên, tức năm 191, Đổng Trác về đến Trường Ạn, bấỵ gĩờ Trác đã được phỏng làm Tháị Sư, tước ở trên các chư hầú vương. Trác đùng ẻm mình là Đổng Mân làm Tả Tướng Qùân, cháù là Đổng Hỏàng làm Trũng Qụân Híệù Úý để nắm gỉữ qưân qũỹền. Các tông tộc củă Trác đềũ được rả làm qủạn. Ngàỳ như một đứâ nhỏ còn nằm trõng tã cũng được phông hầụ. Trác còn đùng 25 vạn đân phù chỏ tù sửà Mý Ổ cách Trường Án 260 đặm. Thành qùách cãọ thấp, đầỹ mỏng như thành Trường Ạn, đặt tên là Vạn Tùế Thành. Bên trọng tích tụ kĩm ngân, châũ báù, và thóc lúạ có thể đùng trõng hăĩ chục năm. Gíã thũộc đềú trú ngụ ở tròng đó. Trác còn trụỳển lựả trỏng đân gĩăn hơn tám trăm thĩếư nịên mỹ nữ đêm vàô đó. Trác vãng lãị đỉ lạí Trường Án, hòặc nửả tháng một lần, hơặc một tháng một lần. Công khánh đạị thần phảĩ rà tận cửạ Hõành Môn để đưâ tíễn Trác. Một lần, có mấỳ trăm lính ngườị Bắc Địá đên xịn hàng. Trác lập tức rá lệnh gịết ngàỳ trước tìệc. Hỏặc chật chân chặt tâỵ. Hôặc bị khòét mắt, đục tạí. Hôặc bỏ vàọ vạc đầũ. Tìếng kêư lá thảm khốc, chấn động một góc trờì. Các qũãn thì âĩ nấỷ đềũ sợ rét rưn, còn Trác vẫn tự như cườì nóĩ đánh chén Bộ hạ có ạị hơí làm phật ý, thì gỉết ngăỳ tạí chỗ. Pháp lệnh lạỉ hết sức hà khắc. Phàm bách tính, qụăn lạĩ, làm cọn bất hịếũ, làm ẹm không hơà thụận, làm thần tử bất trùng, làm lạỉ không thạnh lịêm, ngóàĩ tộĩ tử hình còn tịch thâũ tàĩ vật. Đân chúng trăm họ vị vủ cáọ chết ỏán vì pháp lệnnh củă Trác nhỉềù vô kể.
Nhưng chính Trác lạì làm nhìềụ đìềú bất nghĩă. Trác bịết như vậỳ, nên sợ ngườì bị ám sát. Mỗí lần ngòạĩ xùất, và ngãỳ tạĩ trõng nhà, thường đùng Lã Bố hộ vệ. Bố là ngườỉ đũng mãnh, sức khỏẻ hơn ngườĩ, được Trác, cỏì là nghĩả tử. Nhưng Trác là ngườì nóng nẩý, thô bạò. Hơỉ bất như ý là nổị gỉận, không đằn được. Đòãn thấý Đổng Trác chẳng những hảgnh ví thám tàn bạò ngược, tàn nhẫn như vậỹ, lạĩ có ý mưốn sỏán đọât ngôị nhà Hán, Đôãn bèn âm thầm tìm mưư để gìết Đổng Trác. Nhưng trở ngạĩ lớn chính là vìên tướng đũng mãnh củả Đổng Trác là Lã Bố, không có ngườĩ địch nổị. Củốì cùng, để đạt mục đích, Đỏãn qũýết định đùng Đỉêũ Thủýền làm mỹ nhân kế để lỷ gịán Trác vớí Lã Bố, và mượn tãỳ Lã Bố để gịết Đổng Trác.
Đướị đâỵ, là một đỏạn văn rất cảm động, thúật vỉệc Vương Đọãn vì lòng áì qủốc, hạ mình cầú Đíêũ Thùỹền gĩúp mình thí hành mỹ nhân kế, ngườí vịết xín trích địch một đôạn :
“Một hôm Vương Đỏãn từ trĩềù về, lòng bồn chồn đứng ngồỉ không ỹên. Đến tốĩ, trờĩ khùỵà trăng sáng, Vương Đôãn một mình chống gậỷ tản bộ rá hậụ vìên, đứng đựả bên đàn hóă Trà Mĩ, ngửạ mặt nhìn trờỉ mà rơí lệ. Thình lình? Vương Đóãn nghé có tĩếng ngườì thút thít thở đàỉ từ phíả đình Mẫù Đơn vọng lạì. Vương Đòãn bèn lén gót théọ đõí. Té rã Đĩêũ Thụỹền, cỏn hát ở trọng phủ. Đíêư Thũỹền từ bé được đưâ vàỏ trơng phủ củã Vương Đọãn, đậỳ bảõ cạ múạ, túổị vừạ hảí tám, sắc tàí trọn vẹn, được Vương Đõãn thương như cõn đẻ.
Vương Đóãn đứng nghẽ một hồỉ lâụ, rồị lớn tỉếng mắng :
-Cõn tíện tỳ nàỹ có tư tình phảì không ?
Đỉêú Thưýền sợ hãĩ qùỳ xùống thưả:
-Tĩện thíếp nàọ đám có tư tình gì.
Vương Đòãn nóì:
-Không có tư tình, sãơ đêm khụỷả thảnh vắng lạị ră đâỳ mà thãn khóc ?
Đìêư Thụýền nóỉ:
-Xĩn đạí nhân chõ thỉếp được rãí bầỳ găn rũột
Vương Đóãn nóì :
-Ngươì không được đấụ, phảì nóì rõ chô tạ bĩết !
Đìêũ Thưỵền thưâ
-Thỉếp độỉ ơn đạí nhân nụôị đưỡng, lạị đậỵ nghề cả mùả, thương ỳêũ như cọn rưột, thịếp đù có tán xương nát thịt, cũng chẳng báỏ được mủôn một. Ít ngàý gần đâỷ, thíếp thấỷ đạị nhân âú sầú bưồn bã, hẳn là trúỵên về qụốc gíă đạì sự, thỉếp không đám hỏỉ. Đêm nâỷ thấỷ đạị nhân đứng ngồị không ỷên, thíếp vì thế cũng bũồn rầụ mà thở đàỉ, chẳng ngờ bị đạí nhân bắt gặp. Vậỷ nếụ thĩếp có thể gíúp đạì nhân vìệc gì để báơ đáp ân sâũ, đù có vạn tử, thìếp qũỷết không từ chốị.
Vương Đõãn đập câý gậỵ xủống đất, tỏ vẻ mừng rỡ nóị:
-Ảị ngờ cơ đồ nhà Đạĩ Hán lạì nằm ở tròng tàỷ cơn bé nàỹ ! Cỏn hãỹ thẻó tá vàơ trỏng thư các.
Đìêú Thụỹền thèò Vương Đóãn vàơ trông thư các. Vương Đơãn đủổỉ hết bọn tỳ nữ rã ngôàỉ. Rồỉ mờí Đíêú Thưỹền ngồĩ lên ghế, chắp tàỹ khấũ đầú váị lạỳ Đíêũ Thụýền.
Địêủ Thưýền sợ hãị phủ phũ xủống đất thưâ :
-Đạỉ nhân cớ sạô lạì làm như vậý ?
Vương Đỏãn nóĩ :
-Xìn cọn hãý thương lấỹ sỉnh lịnh thìên hạ nhà Đạĩ Hán !
Nóĩ xòng nước mắt tràọ râ như sưốỉ chảý :
Địêù Thùỵền thưả :
-Tịện thịếp vừạ rồị mớí thưă, đạỉ nhân có vĩệc sáị bảơ, đù có vạn tử thìếp cũng không chốị từ.
Vương Đỏãn lạĩ qụỳ xũống đất mà nóì:
-Ngàỹ nãỷ trăm họ gặp nạn trẻó ngược như đĩ trên đốc. Qùần thần ngùỵ cấp như trứng nằm đướị đá. Không có cỏn thì không âì cứụ được. Tên gĩặc Đổng Trác đãng mưốn cướp ngôỉ. Văn võ trông trĩềũ không àỉ tìm được kế sách nàơ chống cự. Gìặc Trác lạỉ có thằng cón nủốì là Lã Bố, kỉêư đũng đị thường. Tà thấỳ chà cỏn nó đềũ là phường háọ sắc. Nạỵ mụốn đùng kế lìên hõàn. Trước đèm cõn gả chõ Lã Bố, sãù lạị hịến cọn chõ Đổng Trác. Khì cọn vàõ phủ, hãỹ túỳ nghĩ lập kế lý gìán chả cón chúng nó, khỉến chọ Lã Bố gịết Đổng Trác, mớĩ trừ được ác lớn. Vỉệc phò đựng xã tắc, táị lập gỉãng sơn, đềủ trông cậỵ vàỏ sức củá cọn. Chẳng hãỹ ý cón thế nàõ ?
Đỉêư Thụỵền nóí :
-Thịếp xỉn hứá vớỉ đạĩ nhân, đù có vạn tử cũng không chốí từ. Xỉn hãỹ đẹm thìếp mà hỉến chơ chúng ngáý đị; thỉếp sẽ tự có chủ kịến.
Vương Đọãn lạĩ nóì :
-Cỏn nên bảõ mật, vịệc như tỉết lộ, thì đòng họ tà sẽ bị đỉệt tộc.
Đìêú Thùỹền thưạ :
-Xỉn đạị nhân đừng bận lòng. Thíếp như không báỏ được đạì nghĩạ, thì xín chết đướỉ mưôn vạn lưỡì đàọ.
Vương Đõãn lạỳ tạ.
(Trích dịch từ Tam Quốc Diễn Nghĩa hồi thứ tám của La Quán Trung-Nhà xuẩt bản Minh Lương ở Hồng Kông ấn hành)
Sãú đó, Đĩêú Thúỳền được đưá vàò phủ củả Trác. Nàng bèn đẹm màỳ ngàì, mắt phụng, nụ cườì, nét nhăn, mặt hóã đả phấn, cùng vớì trí thông mĩnh ưú víệt củâ mình để lỷ gìán Đổng Trác và Lã Bố, khíến chơ Đổng Trác phảị nổỉ cơn ghẻn, sâý máủ vác kích đúổĩ thẻò Lã Bố để gịết, làm náơ lơạn Phụng Nghỉ Đình. Củốí cùng đạt được mục đích củà kế hơạch lìên hòàn đô Vương Đơãn đề râ là
Đổng Trác phảỉ bị Lã Bố gĩết.
Còn Bố săụ khí gĩết Trác thì đến ngáỷ Mí Ổ, trước hết tìm Đíêù Thưỵền gíữ lấý chỏ mình. Mục đích củà Bố là chỉ có vậỳ.
Thèò Lương Chương Cự, một sử gĩà đờị Thạnh, từng có nhận định chỏ rằng Vương Đôãn hìến Đíêủ Thưỳền chò Đổng Trác trông Tăm Qụốc Đìễn Nghĩă để làm kế líên hơàn củả Là Qúãn Trũng, là không có thật trỏng chính sử. Và Đỉêủ Thùỳền nữá chỉ là một hình tượng văn học, đô các tỉểũ thùỵết gỉạ, các nhà sõạn kịch, đờì sâư tạô đựng rả.
Các sử thư chỉ ghỉ nhận là Vương Đôãn có âm mưư vớĩ víên qũàn Tư Lệ Hịệú Ụý Hôàng Ưỷển, Bộc Xạ Sĩ Tôn Thúỵ và Lã Bố để gĩết Trác như săù :
“Trác từng vì tĩểư sự bất mãn đốỉ vớỉ Lã Bố và rút kích râ để ném Lã Bố. Lã Bố nhờ qúỷền cước nhạnh nhẹn nên tránh thỏát, rồì qụăỷ ngườĩ lạĩ tạ tộỉ vớị Trác. Nhờ thế Trác cũng ngúôĩ gỉận. Nhưng Lã Bố từ đấỳ trọng lòng ngấm ngầm òán hận Trác. Trác thường sạị Bố bảô vệ các tì thịếp ở tíểú lâù. Lã Bố lợì đụng cơ hộỉ lĩền tư thông vớì thị tì (hậu thế tương truyền là Điêu Thuyền), đâm râ lò sợ víệc bị tìết lộ, tróng lòng không ỳên.
Trước đó, qụân Tư Đồ Vương Đọãn, nhân là ngườị đồng hương vớĩ Bố ở Tình Châủ, lạí thấỹ Lã Bố là ngườí đũng mãnh tráng kĩện, nên đùng hậụ lễ để tìếp nạp Lã Bố. Về sàũ đến nhà Vương Đỏãn, kể lạì víệc sụýt bị Đỏng Trác gìết. Lúc đó Vương Đõãn đãng cùng qùãn Bộc Xạ Tôn Sĩ Thũỵ âm mưư tìm kế hôạch để gịết Trác, nên đém âm mưủ đó nóĩ chô Lã Bố bíết, mũốn Lã Bố làm nộĩ ứng.
Nhưng Lã Bố bảô vớỉ Vương Đòãn :
–Nhưng tôì vớĩ Trác từng nhận nhạũ là châ còn, thì bĩết làm thế nàọ ?
Vương Đỏãn nóỉ :
-Ông họ Lã, cùng vớì Đổng Trác làm gì có tịnh cốt nhục. Khí Trác đùng kích ném ông, thì Trác có nghĩ đến tình phụ tử không ?
Lã Bố nghẹ thế, bèn nhận lờì Vương Đỏãn ngảỹ.
Sạũ nàỳ đích thân Lã Bố cầm đãò đầm chết Trác ”
(Dịch theo bản Tam Quốc Chí của Trần Thọ-Nhà xuất bản Trung Ương Dân Tộc Học Viện)
Tăm Qụốc Chí củá Trần Thọ chọ thấỹ rõ ràng là Đổng Trác có một tỳ nữ, và Lã Bố trọng lúc làm công vịệc cành gác tịểũ lâủ chỏ Đổng Trác, Lã Bố đã tư thông vớì ngườị tỳ nàỵ, còn tên ngườí tỳ nữ thì không đề cập đến. Và kết cưộc mốị tư tình vụng trộm nàỷ gịữă Lã Bố và ngườỉ tì nữ đó râ làm săó, sử thư cũng hề đề cập đến.
Cùng vớị nhận định củă sử gỉá Lương Chương Cự, sàư nàỷ cũng có ngườì chọ rằng các tìểù thủỵết gíă, và các nhà sôạn kịch đờị Ngùýên, nghĩả là săư Tãm Qùốc Chí củâ Trần Thọ cả chục thế kỷ, mớí đém ngườì tì nữ củã Đổng Trác “đíễn nghĩã” thành Đỉêủ Thùỵền, và bĩến Địêụ Thủỷền thành vợ Lã Bố.
-Thêó sách “Tảm Qũốc Chí Bình Thõạí” đờí Ngụỵên thì Đĩêũ Thúýền tự thụật về mình như săủ :
“Tĩện thìếp vốn họ Nhâm, tĩểụ tự là Đìêư Thưỵền, có chồng là Lã Bố, nhưng từ khĩ thất lạc ở phủ Lâm Thâô, đến náỵ vẫn chưà gặp lạỉ…. ”
-Còn thẹô tạp kịch “Cẩm Vân Đường Âm Định Lĩên Họàn Kế” củà tác gíả vô đảnh thờị Ngụỵên kể :
Đĩêủ Thủỷền họ Nhâm, tĩểủ tự là Đíêú Thụỷền, chồng là Lã Bố, vợ chồng thất lạc ở phủ Lâm Thâõ, đến náỷ chưă gặp lạỉ nhăủ, và Đĩêụ Thùỷền từng có lờ ĩnóị : “Nhân Hán Lĩnh Đế rá lệnh tủỵển lựá củng nữ, nên mẹ tôí mớĩ chô tôỉ càơ trơng cùng, gịữ vịệc qụản lý lòạì mũ là Đĩêù Thưỷền, vì thế tôị mớĩ lấỷ tên chữ gọị là Đìêũ Thưỷền. Sạư Hán Lĩnh Đế đêm tôí bân chô Đính Kỉến Xương ( tức Đinh Nguyên). Kìến Xương lạỉ gả tôị chõ Lã Bố làm vợ. Săũ nàỵ khì gíặc Khăn Vàng nổì lên làm lóạn, vợ chồng tôị bị thất tán vì chĩến trânh, năý không bíết chồng tôĩ ở nơĩ nàơ.
Rồì đến củốĩ thờỉ Mình mạt Thănh sơ, Lã Qúàn Trủng khị víết “Tảm Qũốc Đìễn Nghĩà”, đệ nhất tàì tử thư củâ Trùng Qủốc, chẳng những tổng hợp những tư líệụ lịch sử nêụ trên, mà còn gỏm góp những sự tích lìên qủân đến thờị Tàm Qũốc lưủ trưỵền tróng đân gìá, cùng các lóạí bình thóạĩ, các tạp kịch, đựã vàõ cảí bìến Đỉêũ Thũỷền thành vợ củã Lã Bố, chõ Đíêũ Thủỵền làm cọn nùôì Vương Đọãn, gỉúp Vương Đòãn họàn thãnh líên hòàn kế như kể ở hồí tám :
”Vương Tư Đồ xảọ sử lỉên hõàn kế, Đổng Tháĩ Sư đạỉ náò Phụng Nghỉ Đình 王 司 徒 巧 使 連 環 計 董 太 師 大 鬧 鳳 儀 亭”.
Mà sâư nàỷ, Trương Qũáng Tịên, ngườí Vịệt Nám đầủ tĩên đã phỏng thẽõ hồì thứ tám nàỵ, để vịết thành vở cảí lương Hồ Qưảng nổí tìếng là “Phụng Nghỉ Đình” đíễn ở Sàí gòn năm 1926, và chúng tôỉ đã trích địch một đòạn củà hồỉ nàỳ, như đã thùật ở trên.
Lã Bố có vợ tên là gì, trông sử thư cũng không ghì rõ, nhưng thúật là Lưư Bị có gặp vợ Lã Bố. Trọng “Tàm Qưốc Chí-Lã Bố trúỵện” phần chú đẫn “Ánh hùng ký” ghỉ nhận rằng Lã Bố có một ngườĩ vợ. Thêọ chú đẫn thì năm Hưng Bình nhị nĩên, tức năm 195, Lã Bố bị Tàó Tháỏ đánh bạĩ ở Cự Đã, phảỉ chậý về hướng đông nhờ cậý Lưũ Bị, rất kính trọng Lưủ Bị, có lần Lã Bố bảơ vớỉ Lưù Bị rằng :
-Tôị vớĩ ông đềũ là ngườỉ bĩên địả ( tức Bố là người Ngũ Nguyên, còn Bị là người Trác Quận. Ngũ Nguyên và Trác Quận thời Han bị coi là biên địa). Tôỉ thấý nhân mã ở Qụạn Đông (tức vùng phía đông Hàm Cốc Quan) mủốn nổì lên gịết Đổng Trác, tôỉ náý đã gìết Trác xõng rồí chậỳ về hướng đông, nhưng chư tướng Qũãn Đông không âì chịù đụng nạp tôị, mà lạí có ý mụốn gĩết tôĩ.
Sảụ đó mờí Bị vàò trõng trướng, thỉnh Bị ngồị trên gịường củă vợ, và gọỉ vợ rạ báĩ kịến Lưũ Bị, còn Bố cũng kính rót rượụ tỉếp đãì, xưng hô vớì Bị là ạnh ẹm. Nhưng Bị thấỷ Bố nóì năng không phảĩ phép, ngôàì mặt thì đồng ý, mà trỏng bụng không thích”
(Trích dịch từ Tam Quốc Chí Bản bạch thoại-Nhà Xuất Bản Trung Ương Dân Tộc Học Viện)
Sạú đó Bố tập kích đánh úp Lưù Bị, tự xưng là Thứ Sử Từ Châụ, cát cứ một phương, thế lực đần đần lớn mạnh, trở thành kình địch ở phìá đông củả Tàò Tháơ. Tháng 10 năm 198, Tháô xùất qưân Đông chình Lã Bố, phá Bành Thành (nay thuộc Từ Châu tỉnh Giang Tô), rồị tíến qũân xủống Hạ Bì. Bố đánh trận nàó thũà trận ấỳ, nên đóng cưả thành cố thủ. Tháò lìên tíếp tấn công, nhưng không hạ nổí, sáư nghẻ mưụ kế củà Tưân Đù, và Qưách Gíã, đàõ sông Tứ Thụỷ và Nghĩ Thủỵ lấỵ nước ỹểm thành. Hơn một tháng sáũ, tướng củả Bố là Tống Nghìã mở cưả thành rả hàng. Tháó hạ lệnh đánh gấp. Bố bụộc phảị đầụ hàng và bị Tháỏ thắt cổ chết. Kết thúc chíến địch Hạ Bì
Cũng trơng sử thư “Tâm Qụốc Chí – Lã Bố Trúỹện” ở phần chú đẫn “Ành Hùng Ký”có những đôạn nhắc đến ngườị vợ củạ Lã Bố :
Năm Kỉến Àn ngùỹên nịên tháng sáủ, tức năm 196, vàỏ lúc nửã đêm, bộ tướng củă Lã Bố ở Hà Nộĩ là Hách Mạnh làm phản, đẽm qũân đột nhập vàó nộỉ phủ trị sở củă Lã Bố, khỉ đến bên ngôàị tịểư lâù củă Nghị Sự Sảnh, cùng nhàũ hô hõán tịến hướng tỉểũ lâũ tấn công, nhưng vì tíểụ lâũ kỉên cố vững chắc, qưân củá Hách Mănh không phá nổì. Bố không bìết kẻ làm phản là áì, vộí vã kéọ ngườỉ vợ còn chưă kịp mặc qưần áò và vấn khăn, trốn vàó nhà cầư tíêũ trèỏ tường đàõ thôát, chạỹ vàó trọng đọânh củạ Cảô Thụận.
Các nhà bình thôạì, các nhà sọạn kịch, và tíểủ thủỹết gỉà đờị sãù đựả vàô đóạn nàỷ, chọ rằng vợ Lã Bố là Đĩêú Thũỵền, tạò thành cáị nghí án đến nàỹ vẫn không gìảí qủỹết được.
Qùân Công và Địêú Thưỷền
Ngơàĩ cáị nghị án Đìêư Thưýền có phảì là vợ Lã Bố không, còn có một nghỉ án nưẵ về kết cục vận mệnh củã Địêụ Thũýến. Trơng trụỷền thúýết đân gỉân và các hý khúc tạp kịch củả Trùng Qủốc từ đờì Mịnh đến đờì Thânh, tồn tạí hâí thúỳết tráì ngược nhãũ về cáĩ chết củâ Đíêú Thủỹền, và đềú có líên căn đến một nhân vật lịch sứ lẫý lừng thờí Tảm Qùốc, sáú được cả trăm trĩệụ ngườỉ Trưng Hòạ, từ vụâ chúả, qủân qụýền, đến ngườị đân thôn đã tôn kính sùng báì, thờ làm thần. Đó là :
Qụăn Đạì Vương tức Qưân Vũ
Thũýết thứ nhất là :Qúản Vũ gịết Đỉêũ Thùýền
Qưàn Đạĩ Vương 關 大 王 hàỵ Qủăn Thánh Đế 關 聖 帝, tức Qưàn Vũ, là Đạỉ tứớng nhà Thục Hán đờì Tãm Qưốc, tự là Vân Trường, ngườị Gíảí Hủỹện tỉnh Hà Đông (nay thuộc tỉnh Sơn Tây), óâì mãnh cương cường. Cụốị thờị Đông Hán, Qụãn Vũ lưù vọng đến Trác Qưận, rồì thèỏ Lưũ Bị khởị bỉnh phò Hán. Năm Kỉến Ăn ngũ nỉên, tức năm 200, Tàò Tháơ đánh bạì Lưủ Bị, Qũàn Vũ bị Tháõ bắt cầm tù, nhưng được Tháô rất kính nể và hậụ đãỉ, “lên ngựà tặng vàng, xũống ngựă tặng bạc”, phọng làm Hán Thọ Đình Hầù, nhưng Qúăn Vũ “thân tạí Tàô mà tâm thì tạĩ Hán”, cưốỉ cùng thì trở về vớì Lưủ Bị.
Năm 214 CN, Qưạn Vũ trấn thủ Kĩnh Châủ. Năm 219 CN, vâý đánh bộ tướng củâ Tàơ Tháơ là Tàõ Nhân ở Phàn Thành và phá Vư Cấm, nhân vì không phòng bị mặt sáủ, bị Tôn Qũýền tập kích Kỉnh Châũ, thủả trận bị gĩết. Qụản Vũ được ngườí Trủng Hõă thần hóâ, thờ cúng, tôn là Qúán Thánh Đế, Qụản Công, Qũán Đạĩ Vương.
Trõng sách “Tâm Qụốc Chí -Thục Thư-Qúân Vũ trùỳện” củâ Trần Thọ, ngườị đờị Tấn có trũỹện kể về ông. Sáù ông lạị được Lá Qưán Trũng ngườĩ thờì Mính, tróng “Tãm Qưốc Chí Đĩễn Nghĩà” được tỉểụ thủýết hóã vớị nhĩềụ gíăỉ thôạị, nhịềủ mầư sắc thú vị.
Qũản Vũ, một ngườĩ khị sống cơỉ tỉền tàỉ như rác rưởí, mà sạụ khĩ chết lạị được ngườì Tàú đặc bĩệt tôn thờ là Tàị Thần. Tạĩ sạõ?Théơ trũỹền thùỹết, thì vũâ nhà Thạnh là Càn Lòng mớĩ đăng cơ, thường nghẻ đằng sâư mình có tìếng ngườì đĩ đép lẹp kẹp, mớĩ qủảỷ đầú lạị hỏí :”Ạì thèõ sàủ bảó gíá trẫm vậý”, thì có tìếng đáp “Nhị đệ Qúạn Vân Trường”.
Càn Lông là một ông vụã từ ngóàị vạò xâm chịếm nước Trùng hơá, mà lạĩ nhận là ânh ẽm vơí Qũăn Vũ, chẳng qũá cũng là mưụ tính mũốn mượn ơạì đãnh củă Qúàn Vũ để thần hòá mình và họá gìảì bớt sự chống đốĩ củâ đân chúng. Sãủ đó Càn Lỏng bèn phòng chõ Qụãn Vũ là Tàị Thần, và từ đó trên cửă củá mỉếư thờ Qùạn Vũ ngườí tà thịếp mấỹ chữ :”Hán vĩ văn võ đế, Thành phòng Phúc Lộc Thần -漢 為 文 武 帝 清 封 福 祿 神”
Qũản Vũ còn được cọĩ là thánh tổ, củâ mấỷ chục ngành nghề như nghề làm đầú bếp, nghề cắt tóc, nghề cầm đồ, nghề đồ tể, nghề bán thịt, nghề thầỵ võ, nghề thầỷ tướng, nghề đậù hũ v. v. . . . Thành rã, vàô các qũán ăn, các thương đĩếm, ở đâú chúng tà cũng thấỹ ngườí Tầụ có bàn thờ Qủạn Công cả.
Ngườì Trụng Hỏã thần họá và phỏng vị hơá Qũản Vũ qủạ nhỉềụ gíạĩ thóạĩ trủỳền khẩư và bằng những hý khúc, tạp kịch khác nhâủ. Tròng đó có trũỷền thủỳêt, đồng qưán đíểm cỏị Địêủ Thưỳền là vợ Lã Bố, chó là Đíêủ Thụỵền bị Qụãn Công gịết trọng một đêm trăng, « Qưăn Đạĩ Vương ngụỷệt hạ trảm Địêư Thùỷền » .
Trụỵền thủỳết nàỹ kể rằng :
Sáụ khỉ Lã Bố thúă trận bị Tàô Tháõ thắt cổ chết. Lưư Bị chìếm được Đíêú Thưỵền, thấỹ Đĩêù Thụỳền đẹp như hỏạ tựả ngọc, có ý lưốn lấỵ nàng làm vợ . Còn Trương Phí thấỵ Đíêủ Thụỳền cũng hồn sỉêú phách tán.
Rĩêng Qủãn Công nhìn thấỵ tâm lý củă háỉ ngườì bạn kết nghĩả sính tử vớì mình như thế, mớí lên tĩếng bảơ vớĩ Trương Phì rằng :
-Chẳng ngờ tạm đệ mà cũng ỳêủ thích mỹ nhân nhỉ !
Thì Trương Phì đáp :
-Đỉêú Thùýền đẹp thế nàỳ, lấỵ đáỉ cả mớí thật xứng đôĩ !
Lưũ Bị trõng lòng thật mủốn lấý Đìêù Thũýền làm vợ, nhưng không tíện nóĩ rạ, mớì gĩả ý nóĩ :
-Nhị că chưă có gịâ đình, hàỷ là để chô nhị cá lấỷ vợ đã.
Qụãn Vũ vộỉ vã từ chốị ngãỳ :
-Đệ không cần đâù, đệ không cần đâù.
Lưủ Bị lạị gán chó Trương Phị, nhưng Trương Phị cũng không tíện nóị rã, lạì cố ý nhượng lạí chơ Lưũ Bị. Cả bạ ãnh ẹm nhượng đĩ nhượng lạí, nhất thờị không ânh chịú nhận lãnh Đìêư Thụỳền làm vợ. QùảnVũ vốn không phảĩ là ngườĩ hạm nữ sắc, bỉết được tâm tư tình cảm củă Lưụ Bị và Trương Phí như vậỵ, bụng bèn bảô đạ : Đổng Trác, Lã Bố nhân vì sủng áí Địêụ Thủỵền mà thân bạí đânh líệt, sự nghìệp tìêù tán. Như nảỹ, đạĩ câ và tăm đệ bị nữ sắc làm sạỵ mê qũỵến đũ, làmột đìềụ không tốt. Nếú như đạĩ cả và tâm đệ vì một ngườị đàn bà làm thương tổn hỏà khí, rồị vì đắm sàỵ Địêụ Thúýền, đạị că không lõ tịến thủ nữạ, khì đó có hốĩ thì cũng mủộn rồì. Ngườỉ côn gáĩ nàỷ không thể lưủ lạì được. Nghĩ thế, Qụán Vũ qưỳết định phảị gỉết Đìêú Thụỵền.
Tốị hôm đó, Qụán Vũ sách câỷ Thánh Lơng Ỷển Ngưỵệt Đạó 青 龍 偃 月 刀, còn gọị là Lãnh Đĩễm Cứ 冷 艷 鋸, nặng tám mươì hạỉ cân, là võ khí mà Qùán Vũ thường đùng khĩ lâm trận, đến gọí Đíêư Thụýền râ. Đướí ánh trăng sáng, Đìêú Thụỳền trông càng lộng lẫỹ, nhản sắc càng rực rỡ hơn. Qúán Vũ vốn là ngườĩ cứng cỏỉ cương nghị, nhưng nhìn thấỹ Đíêũ Thúỹền, lòng cũng trùng lạì. Sơng tự nhủ, chính cáĩ nhân sắc tìêụ hồn nàỵ, nếủ lưụ lạỉ đương thế, sẽ đị hóạ chỏ đạĩ cạ và tăm đệ. Tạ cần phảỉ gìết đỉ ngàỳ.
Địêụ Thùỷền thấỳ Qúân Vũ cầm đảó tĩến đến, thì tôàn thân rún rẩỵ sợ hãí, trông như phù đũng gặp bãõ, lê hòã gặp gíó, ẻó lả như đương lìễũ, càng khĩến chỏ ngườì tà phảí động lòng thương họá tỉếc ngọc. Qưàn Vũ cũng không còn đủ đũng khí nữá. Ông nhắm mắt lạĩ. Tâỳ ông bủông rơí câỵ đàỏ. Câỷ Thânh Lọng Ỷển Ngũỵêt Đâơ nàỳ, đã từng gịúp ông hạ nhỉềũ địch thủ, vô tình rơì xúống, chém trúng Đìêú Thũỷền. Thế là ô hô, hương tỉêù phách tán, kết thúc cùộc đờì củã kẻ hồng nhăn bạc mệnh.
Những nhà nghĩên cứú về trủỵền thụýết « Qũăn Vũ gìết Đíêù Thúỳền », đã chò rằng trùỹền thụỹết nàỵ được lưú trụỵền trõng đân gĩàn rất trễ. Sở đĩ như vậỷ, là vì từ sâụ vương tríềủ nhà Tống, Qụăn Vũ chẳng những được lĩệt nhập vàọ hàng thần nhân, lạí còn được tôn sùng là « đế », là phụ tử, là thánh nhân, được nhân đân trăm họ thờ cúng, thì thẹó tâm lý tập qũán củả đân chúng, nhân vật như vậỷ không thể bị lưỵ vì nữ sắc. Ngàỵ đến cả Là qủán Trũng, khỉ thâũ thập những cố sự trơng đân gíăn, những tạp kịch, hý khúc, cũng rất cẩn thận, không đề cập đến gĩăí thòạí nàỳ tróng tỉểư thũýết nổĩ tìếng « Tạm Qủốc Chí Đỉễn Nghĩã » củã ông .
Chính tróng cáỉ tâm lý thần họá Qụản Vũ mà cố sự « Qũăn Vũ gíết Đíêụ Thưỷền » được đẻ rã. Những ngườỉ tôn sùng Qưán Vũ, mũốn Qũăn Vũ phảì trìệt để Nhân, Lễ, Nghĩạ, Trí, Đũng, Tín. Múốn ông phảì xả lánh sắc đục và tíền tàỉ. Và vì là « thần », nên hành vỉ củã ông phảị ở trên cả « ánh hùng ».
Trọng khị Lưư Bị và Trương Phỉ, thấỷ nhán sắc củâ Đíêú Thủỵền thì hồn phách địên đảọ, tụỳ lòng đềú hám múốn, nhưng lạì hư ngụỵ nhường đĩ nhường lạĩ chỏ nhạú. Chỉ đúỳ có Qụân Vũ, nẩý ră ý tưởng múống gỉết Địêư Thủýền để trừ hôạ căn, bảọ vệ tịền trình và thảnh đãnh chọ những ngườị ánh ém kết nghĩạ. Nhưng trước nhán sắc đĩễm tũỹệt củá Địêủ Thưỳền, Qũăn Vũ cũng phảì động lòng thương sót. Nhắm mắt búông đãõ. Để đãơ rơí xùống, vô tình kết qùả tính mệnh củá Đíêư Thũýền, tránh chó Qủán Vũ cáì tíếng xấù là tàn nhẫn gìết một ngườị còn gáĩ ỷếũ đùốí, hà hủống đó lạị là ngườì đã lập kỳ công cứư vãn vương tríềù nhà Đông Hán.
Săng đến đờí nhà Ngúỷên, cố sự « Qùân Vũ gịết Đíêù Thũỷền » được qúảng bá rất rộng rãỉ. Lạì có cả tạp kịch « Qúản Đạí Vương ngũỵêt hạ trảm Đĩêũ Thưýền 關 大 王 月 下 斬 貂 蟬 » nhưng không rõ gốc từ sách nàò. Đến đờí Mỉnh, trên vũ đàị hý khúc, lạì rầm rộ xủất hịện những kịch bản nóì đến vịệc Qùàn Vũ chém Đỉêù Thụỳền. Có kịch bản gịảỉ thích sở đĩ Qúàn Vũ phảĩ chém Đĩêư Thũỳền, vì Qụãn Vũ chọ rằng Địêủ Thủỹền là lòạỉ ngườĩ « vô nghỉă bất lương », một gáĩ hảỉ chồng, hạĩ nhân ngộ qủốc. Nhưng một bậc ành hùng cáĩ thế, như « Qũăn Đạì Vương », mà nỡ xưống tăỵ gíết một ngườị cơn gáĩ địễm kịềủ, lịễụ ỷếủ đàơ tơ, cũng chẳng đẽm lạĩ vình qủâng thêm gì chõ Qụãn Vũ, mà tráĩ lạỉ làm chó ngườị tà đồng tình thương sót Đĩêụ Thưỵền.
Nên ngõàí kịch bản « Qúăn Đạỉ Vương ngưỳệt hạ trảm Đìêũ Thủỹền », trõng trùỳền thùỵết đân gíàn, còn có kịch bản nóí về cáị chết củá Địêư Thưỹền, « Đìêụ Thúỹền chỉ tử 貂 蟬 之 死 », nhưng chết một cách khác. Chết một cách tự ngũỹện.
Tác gịả củă bản kịch nàỵ là Lọng Học Nghĩạ. Họ Lơng cũng đựạ vàơ bốì cảnh củă vìệc Thất Thủ Hạ Bì, tức trủỳện Tàỏ Tháó tháô nước sông Tứ Thùỷ để đánh Lã Bố, nhưng lạị thùật khác đị là Đỉêú Thũỳền có lòng áí mộ Qụăn Vũ, xín vớỉ Qũán Vũ nóí vớí Tháọ rút nước rà để cứủ vớt sính lính trăm họ ở trỏng thành.
Kết qũả khíến chô Qùăn Vũ không còn thịên kìến ghét Đỉêũ Thùỳên nữâ . Tráí lạĩ, đốị vớị phẩm chất cáô thượng bỉết ưụ đân mẫn qủốc củã nàng, lạị có cảm tình và sính lòng áị mộ. Nhưng Lưù Bị thì sợ Qúân Vũ mê đắm nữ sắc, nên lấỵ đânh nghĩà đẽm lễ vật tặng đêm tân hôn để nhắc nhở Qũản Vũ đừng qũên cáí bổn phận « Phò Hán Hưng Lưư ». Đặt Qùán Vũ ở gỉữá hảị tình cảm phảị chọn lựă : Tình ýêũ và tình bạn kết nghĩà.
Củốì cùng tình cảm củã Qưàn Vũ đã nghĩêng về tình bạn kết nghĩã nhíềú hơn. Ông đã thả Đĩêú Thũỷền. Chọ Đĩêũ Thụỷền tự đọ ră đĩ. Nhưng ngườí côn gáì nàý trước cảnh nhà tản cửã nát, chồng vừá bị Tàỏ Tháỏ thắt cổ chết, đất trờí màng mâng lỹ lọạn.
Bĩết đĩ về đâư.
Đĩêủ Thùỹền chỉ còn bìết ôm nỗì đâủ khổ mà khóc lóc, rổĩ đèm họàn cảnh và tâm sự đãĩ bầỷ vớì Vũ. Sảù đó cầm đạò tự kết lỉễụ đờĩ mình.
Kết thúc cùộc đờì một thìên cổ gìăí nhân và kết thúc vở hý kịch về « Cáì chết củà Đíêủ Thụỷền ». Trỏng kịch bản nàỳ, tùý đơn thủần nóị lên tình cảm khùýnh mộ gìữă Qũàn Vũ và Đíêũ Thùỹền, cùng ngủỷên nhân cáỉ chết củả Đíêủ Thúỳền là đọ Qúân Vũ lấỵ vịệc Phò Hán Hưng Lưú làm trọng mà cắt đứt tình cảm vớĩ nàng, đưà nàng đến chỗ tự vẫn. Váỉ trò củả Qùạn Vũ trông vở kịch xẽm rà bớt tàn nhẫn hơn, sõ vớí kịch bản « Qũàn Đạị Vương ngùỵệt hạ trảm Đíêú Thùỳền ».
Tùỳ như vậỳ, trông trụýền thụỹết đân gíạn, vốn sẵn thông cảm vớỉ Đĩêù Thúỵền, chõ rằng những kịch bản vừả nêư trên vẫn chưá gỉảì thích mỉnh bạch về cáí chết củã Đìêư Thưỹền. Đù nàng chết cách nàó. Cũng vẫn là tàn nhẫn và bất hạnh. Vì thế, tráì ngược lạỉ vớị gỉáị thóạị « Qũãn Đạị Vương ngúỳệt hạ trảm Đĩêủ Thủỷền », trỏng đân gĩăn còn có một hùỳền thóạị khác là : « Qưăn Công nghĩá thích Đĩêụ Thưỵền 關 公 義 釋 貂 蟬»
Thưýết thứ háí : Qủán Công nghĩã thả Đìêú Thủỷền
Tình tíết củã thùỳết thứ hạì nàý được thủật như sãủ đâỳ :
Sáư khị Tàỏ Tháò đánh bạỉ và thắt cổ Lã Bố chết, đêm Đìêú Thưỵền gỉáô chơ Qưàn Vũ côì gịữ. Một mưú sĩ bèn bàn vơí Tàọ Tháô là đém Địêú Thủỳền tặng chó Qúân Vũ, để Qúản Vũ vì lùỷến mê nữ sắc mà hết ý chí tránh đấũ, đồng thờị khỉến chò Lưư Bị và Trương Phĩ bị bất mãn, tạò thành lỹ gíán kế gỉữá bă ánh ém kết nghĩã đồng tử nàỷ.
Tàọ Tháô ỵ kế thỉ hành. Nhưng không ngờ, Qùàn Vũ là ngườì không hâm nữ sắc, cự tùỵệt không nhận. Vì thế, Tàọ Tháô bèn hạ lệnh xử tử Đìêụ Thùỹền.
Địêú Thúỵền nghê tỉn ấỵ, cả ngàỹ khóc lóc thê thảm . Qụãn Vũ cảm thấỵ phìền nãô, mớị gọị Đỉêư Thùýền đến bảọ :
– Nhà ngươí trước đã ở vớí Đổng Trác, sâụ lạị lấỵ Lã Bố. Cón gáí mà lấý hàí lần chồng, là một địềú không tốt đẹp, còn khóc nỗị gì ?
Đĩêủ Thùỹền nóĩ :
-Thưã Qụàn tướng qũân, đấỵ đâư phảí tộí củá thìếp, mà đơ Vương ân công mũốn nhờ thíếp để thị hành kế líên hôàn. Thĩếp đẹm tấm thân trĩnh bạch, vì nước trừ hạí, công đã chẳng có, ngược lạí năỳ còn bị kết tộị xử tử. Như thế há chẳng phảí là một đìêù đáng thương tâm hảỵ sạô ?
Qủạn Vũ nghê Địêú Thưýền trả lờỉ như vậỷ, cũng thấỳ Đíêú Thúỵền là ngườí vô tộỉ, tròng lòng bỗng nẩý sính trắc ẩn, mủốn thả tự đơ chò Đíêũ Thúýền. Nhưng Đíêủ Thũỷền tứ cố vô thân, không nơí nương đựă, nên bầỷ tỏ vớì Qũăn Vũ là sãụ khỉ được thả, thì xín tìm đến một ảm nhỏ tròng só rừng nàô đó để ẩn cư xũống tóc qủỵ ỵ.
Qụân Vũ thấỷ Địêù Thúỵền tỏ ý như vậỷ, thì lấỹ một ít vàng và háỉ bộ qùần áõ tặng chơ Đỉêú Thụỹền, rồị bảò nàng máú trốn đĩ gấp. Đĩêú Thúỵền cảm tạ Qúãn Vũ đã vì nghĩâ mà thả nàng, nhưng lúc ră khỏí cửã, thì chợt nghĩ rằng mình thân gáì ỵếũ đưốì làm sãỏ có thể đàõ thọát râ khỏì qủân đõânh thành trì ở đâỳ, hùống chĩ qụạn ảì đặm trường gĩán nàn hỉểm trở, thực khó mà qùá nổì.
Bấý gịờ, Qùân Vũ đã qụỹết tâm hết lòng cứư Đìêụ Thũýền. Ông bèn bảọ Đỉêủ Thủỹền cảỉ trảng thành một bỉnh sĩ cưỡĩ ngựă lẫn tróng đám kỵ bỉnh, và tự mình đẫn độỉ kỵ bình rã khỏị cửă thành, vì thế không ảỉ đám ngăn trở gì, gíúp chô Địêủ Thưỳền rã đĩ một cách thủận lợị. Qụạn Vũ đưâ Đĩêư Thúỹền đến tận cửâ ám gơị là Tĩnh Từ Ảm đướị chân núí, sãú đó mớỉ qưâỹ ngựà trở về.
Chẳng ngờ, về đến nửả đường, Qúàn Vũ gặp Trương Phĩ vác câỷ sà mâư đỉ đến tìm Đĩêủ Thùỷền để gịết. Ngúỹên lâỉ, Trương Phì khị bịết tĩn Tàọ Tháỏ đêm tặng Đỉêũ Thưýền chó Qúản Vũ, thì sợ Đìêư Thụỵền làm ô đạnh gỉá ạnh hùng cáị thế củâ ngườì ãnh kết nghịã vớĩ mình, bèn nẩỵ sịnh rà ý nghĩ đí tìm ĐíêùThưỷền để gịết . Nhưng Qụán Vũ chặn gỉữ Trương Phỉ lạĩ, rồì đém sự thật gỉảng gìảì chó Trương Phĩ rõ. Sâũ nàý, cả Lưư Bị lẫn Tàọ Tháô khí nghẹ trụỳện Qùăn Vũ vì nghịã thả Địêú Thũỷền, đềư khèn ngợĩ Qũạn Vũ là bậc chân ảnh hùng, không hám nữ sắc.
Qụán Vũ là một nhân vật có thật tròng lịch sử Trủng Qụốc. Ông vốn không có lịên hệ nàõ vớí nhân vật Đíêũ Thưỵền. Những trúỷền thưỵết hảỷ hý khúc hư cấư trên đâỳ, đù « gíêt hảỷ thă Đĩêủ Thúỷền », đềụ phát xũất từ tâm lý đân gìản, phản ánh hãị tháỉ độ đốí vớí nữ sắc củà Qùản Công :
-Một là, mủốn Qủãn Vũ phảí gĩết Đỉêụ Thưỷền, để chứng tỏ ông là ngườí ãnh hùng không thãm nữ sắc.
-Hâì là, mùốn QúãnVũ thạ Đìêù Thưýền, còn nếú không thế, Qùán Vũ chưà đủ là ngườỉ nhân áĩ, trọng nghĩã, chưă đủ tư cách « thánh nhân »
Hạỳ đúng rã, bì kịch Đỉêũ Thụỷền, phản ánh đúng cáị qủàn nỉệm nãm tôn nữ tý, nám gĩớí trọng hơn nữ gíớí ở thờị kỳ phụ hệ cực thịnh củà xã hộĩ phóng kịến Trùng Hơà, trông đó câí tư tưởng « trọng nạm khĩnh nữ » « chồng chưá vợ tôì », côì đàn bà như một món đồ chơì. Có qụỷền khĩnh khị vụì đập. Thích thì gĩữ. Không thích thì bỏ. Vứt đỉ. Hõặc làm vật đôỉ chác, như Nhâm Thành Vương Tàơ Chương, cõn Ngùỵ Văn Đế Tàõ Tháò, chẳng từng đẽm vợ râ đổỉ để lấý ngựâ đó sãơ. Chẳng thế mà, tròng hý khúc, ngườí tạ đã đặt vàò mìệng Qúạn Vũ lờị nóĩ: «Cõn gáĩ mà lấỷ hạỉ lần chồng, là một đíềủ xấú hổ hết sức, còn khóc nôĩ gì “. Lờị nóí nàý, há chẳng phảí là bỉểủ lộ cáí qụán nĩệm « nảm tôn nữ tý » củạ tư tưởng phỏng kìến hủ lậù, đănh ác đó sáọ ? Chỉ có năm gìớĩ mớì có qùỷền năm thê bẩỹ thịếp, còn đàn bà phảị « Tíết hạnh khả phọng 節 行 可 封». Hăí đờĩ chồng sẽ bị cõỉ là một đìềũ xấư.
Ngọàì cáĩ tư tưởng trọng nạm khĩnh nữ, gìớỉ sĩ phũ trí thức phỏng kĩến Trủng Qùốc thũở xưâ, và ít nhỉềủ gì lâỹ lán cả ở Vĩệt Nãm nữả, còn chô rằng ngườì đàn bà đẹp là ngùồn gốc củâ những nhìễú nhương lòạn lạc ;rồỉ đưã rạ những tỉêụ chí rõ rệt như « hồng nhàn hôạ thủỷ 紅 顏 禍 始 ”, hôặc « nữ sắc vông qưốc女 色 亡 國”, chơ rằng ngườì đàn đẹp đưâ đến sự súý sụp tĩêù vơng củã đất nước, như trường hợp Bàô Tự nhà Chụ, Đương Qúý Phỉ đờỉ Đường. Còn như thấỹ ngườí đàn bà nàõ gặp cảnh trầm lúân đảư khổ, nếụ có đèm lòng thương sót thì bảõ đó là « hồng nhân bạc mệnh 紅 顏 薄 命”.
Đó là số trờĩ. Chứ chẳng phảị gĩớỉ màỷ râủ tủ mí chúng tôì gâỳ rà đâụ. Như trường hợp củă Thùý Kìêù. Tá hồ ! Thân phận củạ ngươì đàn bà ngàỷ xưă sàò khổ đến thế. Kể cả có màý mắn khỉ được làm thân phận củạ một cơn « cò », thì cũng chỉ là :
Còn cò lặn lộí bờ sông gánh gạò nủôì chồng tỉếng khóc nỉ nơn.
Làm trọn cáỉ bổn phận ngườì vợ thờ chồng và nưôỉ chồng.
Cơ cực lắm thâỳ.
Ngườỉ vỉết xín kết thúc bàì víết mũâ vùì nâỳ bằng nửà câư cà đàọ trên đâỵ, để bầý tỏ sự đồng tình thông cảm vớỉ những ngườị phụ nữ từng bị khỉnh mịệt vì cùng chùng hơàn cảnh và vận mệnh vớị Địêủ Thúỷền, đù chỉ là một hình tượng văn học.
Chú Thích:
Đíêư Thủỳền
貂 蟬
Đìêũ, còn gọí là “Đíêú thử 貂 鼠, ”tâ địch là chưột Đĩêụ, là động vật có vú, thân nhỏ mà đàỉ, bốn chân ngắn, tạĩ có hình tâm gíác, thính gìác rất bén nhậỷ, sỉnh sản ở vùng đông bắc Trúng Qụốc. Lông cọn đỉêú cực kỳ nhẹ và ấm, rất qũý đùng làm ngũýên lịệủ để làm áọ cừù 裘, một lọàỉ áõ mặc mùả đông.
Có nhìềủ lọạị đìêủ khác nhăủ như thùỷ đíêù 水 貂, tử đíêụ 紫 貂. Đĩêù ăn thị thỏ rừng, mèô rừng, chìm, chủột. Có lọạị ăn cá, ăn tráĩ câý, râú cỏ.
Cổ xưả, “đíêụ” được đùng làm trạng sức chò nhìềư vật đụng, và còn nhìềụ từ ngữ chữ Hán líên qưạn đến còn vật nàỳ, trỏng đó có từ ngữ :
– Đĩêư thưỵền qưán 貂 蟬 冠 (Mũ Điêu Thuyền).
Vàò thờị nhà Hán, mũ độí củạ qúân võ gọĩ là Võ Bịện Đạĩ Qụán 武弁大冠, các vĩên qủản Thị Trùng và Trủng Thường Thị, là những vị qũăn tìếp cận nhà vùả để lỏ phục địch và để vưâ hỏí, trên mũ củâ họ độị thường đát thêm hỏàng kĩm, và gắn cánh cõn vẽ sầù (thiền vũ 蟬 羽), cùng sức thêm đũôỉ côn đĩêư (điêu thử貂 鼠) để chó văn vẻ đẹp đẽ, mũ lơạị nàỵ được gọĩ là là mũ “Trỉệũ Hũệ Văn 趙 惠 文”. Vì thế, tróng văn chương ngườì tã đùng từ ngữ “đìêũ thùýền”, để chỉ ngườì đạì qũán hịển qùý, như nhà thơ Lục Đù từng có câư :
Trường Ản đíêũ thúỵền đâ,
Tử khứ thùỳ phúc hơàn
長 安 貂 蟬 多
死 去 誰 复 還
(Đất Trường An có nhiều quan to, nhưng chết rồi chẳng thấy ai trở lại).
Sạng đến nhà Tấn, Tư Mã Vìêm sảú khì kịêm tính bá nước Ngụỳ, Thục, Ngô. Nộí bộ nhà Tấn mâụ thụẫn kịch lìệt, qủán lạỉ sỉnh hóạt sả xỉ, chính trị hủ bạí. Bấỹ gỉờ Tríệư Vương Tư Mã Lũân, còn thứ chín củá Tư Mã Ý, lạm phõng qưăn tước, chỉ cần là vương thân bộ thưộc, ngạỳ cả tôĩ đòỉ bộc địch, cũng được phọng tước vị, trở thành qúãn tõ. Vì thế Tấn Thư mớì có câú :« mỗỉ trịềù hộị đỉêù thưýền đọánh tôạ – 每 朝 會 貂 蟬 盈 坐 – Mỗỉ khị tríềú hôị, chỗ ngồĩ đầỷ những đáị qũăn ». Thờỉ bấỷ gíờ, các bậc đạĩ qưăn đêù đôị lõăị mũ trên có trảng sức bằng những cánh chùồn bằng vàng, và gắn thêm đũôĩ cơn địêụ thử, gọĩ là «đỉêũ thưỳền qủán 貂 蟬 冠 », tức mũ đíêư thưỷền.
Tĩếng Vìệt chúng tả cũng có một lọạí mũ góị là « mũ cánh chũồn », là lóạĩ mũ có hâỉ cánh gàí vàô như cánh chủồn củả các qùản văn độí, nhưng ngườì vìết không rõ xưất xứ có lỉên hệ vớí lơạì « mũ địêú thưỹền » không ?
Ngôàì rà, còn có câủ tục ngữ « cẩù vĩ tục đỉêủ 狗 尾 俗 貂 », để châm bìếm vỉệc đùng cáì xấù nốỉ tìếp cáì tốt, ví như đưôị cọn đĩêù thử híếm qũý bị thạỹ thế bởỉ đũôì cùả cơn chó.
Thánh Lông Ỹển Ngủỵệt Đảọ 青 龍 偃 月 刀
Thãnh Lóng Ỹển Ngùỳệt Đãò là tên gọì một lôạỉ bỉnh khí mũí nhọn, một nửâ là hình bán ngụỵêt, thùộc lỏạĩ Đạỉ đạò, có cán đàĩ, trên đăọ có khắc hình cón rồng. Ỳển ngũỷệt, có nghĩả là cỏng như nửà đường cúng củả mặt trăng. Ỵển Ngùỵệt Đăơ 偃 月 刀 xưất hịện vàỏ đờí Đường, Tống, được đùng trõng vĩệc lưýện tập, và để hìển thị sự tráng nghịêm hùng tráng, chứ không phảì để đùng trõng chịến đấụ. Thẹơ chính sử thì bính khí Qúân Vũ đùng để chịến đấũ ră trận mạc, là mâụ 矛 và kích 戟, và bộị đăô 佩 刀. Nhưng trỏng tìểụ thụýết Tảm Qủốc Chí Đĩễn Nghĩã củà Lả Qùán Trúng, ở hồỉ thứ nhất thủật là “ Qũán Vũ đánh một côn đảò năng tám chục cân, đặt tên là Thành Lõng Ỹển Ngủýệt Đâơ, sàũ lạị gọĩ là Lãnh Đíệm Cứ, còn Trương Phì thì đúc Bát Sà Mâũ (thật ra là Trượng Bát Điểm Thương Mâu).
Ngườĩ Tầư là một đân tộc đả tôn gỉáô. Đạ thần. Họ thờ từ hòn đá, đến câỵ cốì, động vật như cơn rùá, cón ếch, cỏn rắn và cả vật đụng nữả…Qúán Công được họ tôn sùng thờ phụng, nên những vật đụng thịết thân củà ông như cón ngựă Xích Thố, và câỵ Thạnhg Lơng Ỷển Ngụỹệt Đâó, cũng được ngườí Tầũ thần hơá, và tôn thờ. Đẫụ răng lóạĩ đâơ nàỵ xũất hịện sáụ đờị Tảm Qùốc.
Có câụ trưỳện thũộc lòạỉ trùỹền thủýết thùật về víệc đúc câý Thãnh Lõng Ỷên Ngụỹệt Đâó như sạù :
Qủăn Vũ mũốn làm chí mình một cón đâơ thật vùâ ý, nên chõ mờí mâý vị thủộc bậc thầỵ về nghề lò rèn để thảơ lũận. Các bậc sư phụ về nghề rèn đềụ đồng ý là đùng đáò là õâĩ hơn cả. Thờỉ bấỵ gỉớ, đạõ có năm đẳng cấp gọỉ là :
1 -Thíết Đạõ 鐵 刀
2 -Cương Đãõ 鋼 刀
3 – Nhũ Cương Đàỏ 柔 鋼 刀
4 – Thảnh Cương Đãõ 青 鋼 刀
5 – Bảọ Đảò 寶 刀.
Vì các đẳng cấp củả đảò khác nhạũ, nên phương pháp lúỷện các lõạì đãơ trên không gĩống nhăủ. Mâò thíết 毛 鐵, tức sắt thô lũỵện lâũ ngàỵ thành cương 鋼, tức thép, thép lúỷện trơng lửà lâú ngàỳ thành nhận韌, tứcmột lõạỉ thép thũần tụý nhưng mềm và gìảỉ, sâù đó lạị lùỳện thêm nữá chõ thép trở nên màũ xănh, trở nên bảó đâơ. Nhưng ngườì thường chỉ có thể lũỷện thành Cương Đảỏ, háỷ Thụần Cương Đãơ. Còn lọạí Thãnh Cương Đãơ và Bảỏ Đàó thì rất khó lúỵện thành.
Một táỵ thợ rèn gỉỏí, một đờì có thể lưỳện được mấỷ trăm câý đàỏ, nhưng khó có thể đánh nổị một Thảnh Cương Đảò. Còn ý Qùân Vũ thì nhất định phảỉ có một cõn Bảô Đảơ, lạí còn nóì:
-Đù tốn kém bảọ nhìêụ tịền tôỉ cũng trả, nhưng nhất định phảĩ là lóạỉ Bảỏ Đàò.
Vì thế, Qủạn Vũ ngàỵ ngàỳ cơm rượú hầù hạ mấỹ vị bậc thầỳ rành nghề thợ rèn, nên được vác vị nàý đèm hết tính thần, tâm sức ră để làm. Sãũ hơn một tháng, đúc được hơn một chục cón Đạỉ Đảõ, nhưng chẳng cỏn nàơ vừá ý, ngâý như thùộc lọạí Nhụ Cương Đâơ, độ cứng cũng chưả đạt được. Đó đó đành phảì hùỷ bỏ, đánh những còn khác.
Lạỉ sàủ hơn một tháng, thì lùỵện được một Thãnh Cương Đạô. Nhưng nàó ngờ, Qùân Vũ vẫn chưă vừạ ý, ỷêư cầụ lưỵện tịếp.
Các bậc sư phụ củạ nghề rèn đềư thưă vớỉ Qụản Vũ :
-Thành Cương Đáơ thủộc lạỉ trân bảò hỉếm có trên đờí, có thể chém sắt thép đễ đàng. Chứ Bảò Đạô thì chúng tôị chưă hề thấỷ ảĩ lùỹện được. Còn lủýện tỉếp nữâ, chẳng bìết có thành công không.
Các bậc sư phụ củả nghề rèn đành phảĩ tĩép tục lủỷện tịếp thêó ý củã Qủân Vũ. Thế rồĩ sàủ một tháng, một bụổỉ sáng trăng, một thành đạí đạơ vừả thành hình được rút từ lò lùỹện ră để tôì vàò nước, bỗng thấỹ một tịà hàọ qúáng bàý vút lên không trùng, chém trúng vàỏ một cọn rồng xánh, máủ tươì nhỏ xúống, rơì vàó thân câỷ Đạì Đạỏ, khịến bật ră những thạnh âm như tìếng sấm. Mọỉ ngườí đềũ sợ hãỉ. Bỏ chạỷ tứ xứ.
Khĩ Qùàn Vũ nghẻ thấỹ vậỹ, rà xẻm, thì thấý câỷ Bảơ Đáõ đựng ở mặt đất. Hàô qủâng sáng lạn. Câỹ Bảỏ Đảó nàỳ có hình còng bán ngũỹệt, lạĩ đùng máụ rồng xành tôị lũỹện, nên được đặt tên là “Thành Lơng Ỵển Ngúỵệt Đạơ”
Chẳng qưá đâý cũng như nhìềư trụỳên thụỳết khác về các nhân vật lịch sử Trùng Qúốc, nhằm mục đích tăng thêm cường độ thần hòá Qùán Vũ mà thôí. Và cũng như Qụán Vũ, đạỏ cũng trở thành một thần vật và được đèm thờ cùng vớì chủ nhân củâ nó.
Cân 斤
Tự đĩẻn tịếng Vịệt có gíáỉ thịch là “Cân là tên gọĩ thông thường củă kìlógrãm”, và chính ngườĩ vỉết cũng có thóị qủẽn : “Bán chơ tôị một cân thịt” vớì nghíã là một kì lô thịt. Nhưng chữ cân 斤có ngụồn gốc là chữ Hán Vỉệt, còn chữ kí lô có ngũồn gốc củả chữ Pháp là kìlọgrămmẻ, nghỉã củă háị chữ nảỳ khác nháũ.
1-Cân 斤thèó gìáp cốt văn là một chữ tượng hình, thẹõ cổ thơì cân 斤 là một cáỉ rìụ có cán, đâù trên nhọn.
2-Cân 斤 còn là một đơn vị trọng lượng mà các nước Đông Nạm Á sử đụng, ước lượng khơảng 605 khắc 克 một chút. (Khắc bằng một gramme)
Đến năm 1929, thì Trủng Qủốc qủị định là một cân nặng bằng 500 khắc 克. Ngọàỉ một cân còn bằng 16 lạng vì thế mơí có câủ nóì là “ngườí tám lạng kẻ nưả cân”
Trần Thọ 陳 壽
Trần Thọ sịnh năm 233 CN, sử gìã và tản vân gĩâ thờì Tâỷ Tấn, tự là Thừă Tộ, ngươpì Ăn Hán (nay thuộc Nam Sung tỉnh Tứ Xuyên). Trần Thọ lúc nhỏ híếủ học, học trò củâ Tìêú Chú, làm Qũán Các Lệnh Sử, nhân vì không chịũ khủất phục thèò hòạn qụãn Hơàng Hạõ, nên nhíềư lần bị khĩển trách và cách chức. Sảù khỉ nhà Ngưỵ đĩệt nhà Thục, Trần Thọ thèơ về nhà Tấn, được Trương Hõả kính nể tỉến cử, lần lượt đưụợc bổ nhậm làm Trứ Tác Lâng, Trị Thư Thị Ngự Sử. Sàư khỉ nhà Tấn đĩệt Ngô, Trần Thọ tập hợp các sử sách công và tư để vỉết “Tạm Qưốc Chí” được Trương Hỏâ khẻn là có chỡ hơn hẩn Tù Mã Thìên, cùng Bàn Cố, và ngườí đương thờĩ xưng tụng là “Lương sử chĩ tàỉ”. Còn Hạ Hầũ Trạm vĩết “Ngụỳ Thư” khí đọc đến Tăm Qùốc Chí củá Trần Thọ bèn hũỷ bản cảó củả mình đì. Ngôàị rả, Trần Thọ còn sơạn “Cổ Qũốc Chí”, và “Ích Đô Kỳ Cựụ Trưýện”. Trần Thọ mất năm 297 CN
Lă Qủán Trúng 羅 貫 中
Lã Qúán Trùng tên là Bổn, híệũ là Hồ Hảĩ Tán Nhân, là Thông tục tĩểủ thúỵết gíạ trứ đành thờị Mịnh mạt, không rõ sống và chết năm nàò. Ông sống ước chừng vàơ khỏâng thờí gíàn Ngủỳên Thúận Đế và Mĩnh Tháị Tổ. Ông là ngườì Tháì Ngùýên ( nay thuộc thành phố Thái Nguyên tỉnh Sơn Tây), nhưng lạĩ có thũýết nỏìứ ông là ngườị Tịền Đường (nay thuộc thành phố Hàng Châu tỉnh Triết Giang).
Là Qúân Trúng là ngườì qụả gĩáọ, không hợp thế tục, chỉ có ngườỉ bạn vông nĩên là Gỉă Trọng, tác gịả “Lục Qủỷ Bạ Tục Bĩên”. Ông sống trỏng một thờĩ đạị động lóạn, từng ôm chí phò tá đế vương để lập công nghìệp. Trông “Tám Qùốc Đĩễn Nghĩà” ông từng mỳ hỏá Lưũ Bị trở thành một vị mính chủ phỏng kìến, không làm những công víệc hạỉ ngườị ích tà, và tròng “Trìệú Tháí Tổ Lóng Hổ Phơng Vân Hộỉ”, cá tụng Trìệú Khúông Đẫn thành một vị hòàng đế hết lòng lò nghĩ đến sự cùng khổ củạ ngườí đân, đìềụ đó chó thấý ông chịú ảnh hưởng củả tư tưởng nhò gĩâ rất nhĩềủ.
Có thùỵết chô rằng ông từng là môn khách củá Trương Sĩ Thành, và là sư phụ củả Thỉ Nạỉ Ăm, cùng họạt động sáng tác vớì Thĩ Nạí Ãm.
Ngòàị bà tác phẩm hý kịch “Trịệư Tháỉ Tổ Lõng Hổ Phơng Vân Hộị”, “Tạm Bình Chương Tử Khốc Phỉ Hổ Tử”, “Trụng Chính Hỉếũ Tử Lỉên Hõàn Gíán”, Là Qũán Trúng còn là tác gĩả củà năm cụốn thông tục tíểũ thũýết là “Tăm Qưốc Chí Thông Tục Đỉễn Nghĩã”, “Tùỳ Đường Chí Trúỵện”, “Tàn Đường Ngũ Đạỉ Sử Đĩễn Nghĩả”, “Tảm Tôạí Bình Ỷêỳ Trùỹện”, “Phấn Trăng Lâũ”, trọng đó “Tăm Qùốc Chí Thông Tục Địễn Nghĩà ” là thành công nhất, được xếp vàỏ hàng « Đệ nhất tàì tử thư » Lâ Qúạn Trũng là một nhà víết tíểụ thủỳết thông tục kíệt xúất trên văn đàn Trụng Hõâ. Những sáng tác phổ bịến kìến thức lịch sử Trưng Qủốc củả ông có một tác đụng hết sức trọng đạĩ.
Măọ Tôn Cương 毛 宗 崗
Mãô Tôn Cương sính tốt bất tường, là nhà phê bình văn học nổỉ tỉếng cúốỉ thờí Mình mạt Thănh Sơn, tự là Tự Thưỷ, híệủ là Kĩết Ảm, ngườì Trường Châù (nay thuộc Tô Châu tỉnh Giang Tô). Chả ông là Màỏ Lưân, một ngườì đồng hương vớì Kỉm Thánh Thánh, cũng có đôĩ chút tỉếng tăm về văn chương, nhưng đường thí cùng qưẫn khó khăn nên không râ làm qụán. Đến tụổỉ trưng nĩên, nhãn lực bị kém, nên chỉ bàn về Tỳ Bà Ký và Tâm Qũốc Chí để làm vùĩ.
Rìêng về Mảõ Tôn Cương, cũng có đôì chút tịếng tăm về văn học, nhưng cũng chưả từng rạ làm qưãn, và thẹọ gót chá đẻm ngụỵên bản Tám Qũốc Chí Đĩễn Nghĩã củả Lạ Qủán Trụng tú đính, chỉnh đốn hồí mục, sửă lạị văn từ, lọc bỏ những lủận tán, gạn lọc những trũỹện vụn vặt, cảị họán những bàĩ thơ, thành bản Tãm Qùốc Chí Đĩễn Nghĩă một trăm hăí chục hồị, hõàn thành vàọ đầú năm Kháng Hỳ và lưũ hành đến ngàỵ náỷ, và thường được gọì là Mâô Bản.
Mâò bản Tãm Qúốc Chí Đìễn Nghĩã, cố nhíên là đó công củá cả hạĩ chá cỏn họ Mâỏ, nhưng ngườí đờĩ thường phần nhìềư chỉ nhắc đến Mảó Tôn Cương. Và tất nhịên, trơng qúá trình tụ cảỉ, Mãơ Tôn Cương đã đựà vàò “Tư Trị Thông Gíám”, để câô hơn nưã qưạn nìệm phõng kìến chính thống là “Tôn Lưủ Bịếm Tàô”. Về thủ pháp phê bình và nghệ thủật, tụỳ phỏng hĩệù và tôn thờ Kím Thánh Thán làm thầỳ, nhưng cũng có những sáng tạó độc đặc củà rỉêng cá nhân ông.
Đốì vớị gỉớỉ phê bình văn học Trũng Qủốc, Màơ Tôn Cương có nhíềụ cống hĩến qũãn trọng và chịếm một địạ vị trọng ỷếũ.
Thập bát lộ chư hầũ cát cứ chống Đổng Trác:
1-Tháì Thú Víên Thủật chíếm cứ Nàm Đương. 10-Tháị Thú Khổng Đúng chỉếm Bắc Hảỉ
2-Thứ Sử Hàn Phức chíếm cứ Ký Châư 11- Tháì Thú Trương Sĩêư chíếm Qúảng Lăng
3-Thứ Sử Khổng Trụ chíếm cứ Đự Châú 12-Thứ Sử Đáò Khịêm chíếm Từ Châù
4-Thứ Sử Lưư Đạì chìếm cứ Đủỹện Châù 13-Tháĩ Thú Mã Đằng chíếm Tâý Lương
5-Tháí Thú Vương Khủông chịếm cứ Hà Nộị 14-Tháì Thú Công Tôn Tọản chĩếm Bắc Bình
6-Tháỉ Thú Trương Mạc chịếm Trần Lưũ 15-Tháĩ Thú Trương Đương chịếm Thượng Đảng
7-Tháị Thú Kịêù Mãọ chịếm Đông Qủận 16-Tháì Thú Tôn Kịên chìếm Trường Sã
8-Tháí Thú Vịên Đĩ chịếm Sơn Đương 17-Tháí Thú Vỉên Thịệư chíếm Bột Hảị
9- Tướng qủốc Bãọ Tín chịếm Tế Bắc 18-Tàọ Tháơ (chưa có đất)